zurück |
PARNAS, Jakub Oskar Karol |
ПАРНАС, Яков Оскарович / PARNAS, Jakov Oskarovič |
Namensvariationen: Jakub-Karl, Якуб-Карл |
* 16.1.1884, Mokrzany nahe Tarnopol (Galizien) |
† 29.1.1949[→1], Moskau |
Professor für Medizinische Chemie |
V | Oskar († 1920), Landwirt und Gutsbesitzer | ||||||||||||||||||||||||
M | Gabryela, geb. Bernstein | ||||||||||||||||||||||||
E | 1. Raisa 2. Renata, geb. Taubenhaus († 1967) |
||||||||||||||||||||||||
N | 1. Gustav Theodor (1906-1979)[→2]; Claire, verh. Walter (1909-1972) 2. Justyna (1921-1930)[→3]; Jan Oskar (1923-1995), Chirurg |
||||||||||||||||||||||||
A |
|
||||||||||||||||||||||||
B |
1942 Stalin-Preis 1. Klasse 1944 Lenin-Orden 1937 Dr. h. c. an der Universität Athen 1945 Rotbannerorden der Arbeit 1945 Doktor h. c. an der Universität Sorbonne Paris Seit 1962 J.-K.-Parnas-Preis („Nagroda im. Jakuba Karola Parnasa Polskiego Towarzystwa Biochemicznego”) 1985 Konferenz anlässlich des 100. Gebutstages „XXI Zjazd Polskiego Towarzystwa Biochemicznego“ in Kraków am 25.-27. September Seit 1996 alle zwei Jahre „Parnas Conference” – Ukrainisch-polnische biochemische Konferenz zu Ehren von Jakub K. Parnas 1996 Gedenktafel am Gebäude der Medizinischen Universität L’vov (Abb. unter Online Ressource, 9.1.2013) Gedenkbände: Postępy Biochemii 4 (1958), 32 (1986), 38 (1992), 43 (1997) |
||||||||||||||||||||||||
WL | Gründer der Biochemiker-Schule in L’vov Hauptforschungsgebiet: Chemie der Muskeltätigkeit Forschungsthemen: Kohlehydrat-, Ferment-, Milchsäure- und Zellstoffwechsel, Glykogenbildung in der Leber, Ammoniakgehalt- und Ammoniak-bildung im Blut und im Muskel, Vitamine u. a. 1910 Verwendung des Begriffs Aldehydmutase 1929 Aufklärung des Mechanismus der Glykolyse, gemeinsam mit Gustav Georg Embden (1874-1933) und Otto Fritz Meyerhof (1884-1951) Entdecker der Methode der Hemmung der postmortalen Ammoniogenese in Muskeln mittels Boraten Pionier der Anwendung von Isotopen in der Biochemie Nach ihm sind benannt: Parnas-Wagner-Destillationsapparatur Parnas-Heller-Apparat zur Analyse flüchtiger Ionen |
||||||||||||||||||||||||
M | Polska Akademia Umiejętności w Krakowie (1931), Leopoldina (1932), Ukrajins’ka akademija nauk [Ukrainische Akademie der Wissenschaften] (1940), Akademija nauk SSSR [Akademie der Wissenschaften der UdSSR] (1942), Akademija medicinskich nauk SSSR [Akademie der medizinischen Wissenschaften der UdSSR] (1944), Académie de Médecine de France (1945), Wiener Biologische Gesellschaft, Royal Society of Chemistry London u. a. | ||||||||||||||||||||||||
GPV | • Mochnacka, Irena: Prace Jakuba Karola Parnasa wykonane w latach 1907-1939. Acta biochimica polonica 3 (1956), 3-39. • Ja. O. Parnas: Izbrannye trudy. Otv. redakt. B. N. Stepanenko. Мoskva 1960, 491 S.; darin S. 477-483: Naučnye trudy akademika Ja. O. Parnasa (130 [A] + 46 [B] Nrn.). • Publikationen 1907-1945 (90 Nrn.), in: Barańska/Dżugaj/Kwiatkowska-Korczak 2007 (SL), 200-204. • Wykaz publikacji Jakuba Karola Parnasa z lat 1907-1949, in: Postępy Biochemii 32 (1986), 265-285. • Deutschsprachige Publikationen 1907-1921, in: Pfrepper 2011 (SL). |
||||||||||||||||||||||||
W | • Über Naphthochinone. Diss. München 1907, 95 S. • O vzaimosvjazi chimičeskich processov v myšce. Uspechi sovremennoj biologii 5 (1936), 293 ff. • Mechanizm glikogenoliza. Mit Pawel Ostern. Uspechi sovremennoj biologii 6 (1937), 106 ff. • Primenenie radioaktivnych izotopov dlja issledovanija obmena veščestv. Fiziologičeskij žurnal SSSR 28 (1940), 571 ff. • O nekotorych uspechach i itogach izučenija vitaminov. Ufa 1943, 32 S. |
||||||||||||||||||||||||
Q | • Leopoldina. Nationale Akademie der Wissenschaften Halle/Saale, Archiv: MNr. 4032 (Vorschlag und Aufnahmebegründung von Emil Abderhalden vom 17.3.1932, Dankschreiben und biographische Mitteilungen vom 26.3.1932, Schreiben der Leopoldina an Parnas vom 23.5.1934, weitere Korrespondenz: u.a. Brief von Joseph Parnas vom 2.4.1953[→4], Portrait, Kopie des Nekrologs Zielińska 1987 [SL]). |
||||||||||||||||||||||||
SL | • Bajer, Magdalena: Za horyzontem nauki. Jan Oskar Parnas o Jakubie Parnasie. Odra 41 (2001), 25-29. • Barańska, Jolanta, Dżugaj, Andrzej, Kwiatkowska-Korczak, Janina: Embden-Meyerhof-Parnas, the First Metabolic Pathway: The Fate of Prominent Polish Biochemist Jakub Karol Parnas. In: Giorgio Semenza (Hg.): Stories of Success. Personal Recollections X. Amsterdam, Oxford 2007 (Comprehensive Biochemistry 45), 156-207. • Barańska, Jolanta, Dżugaj, Andrzej, Kwiatkowska-Korczak, Janina: Życie i tragiczna śmierć Jakuba Karola Parnasa, wybitnego polskiego biochemika, współodkrywcy glikolizy. Kosmos 57 (2008), 1-17. • Braunštejn, A. E., Stepanenko, B. N., Ėngel’gardt, V. A.: Akademik Jakov Oskarovič Parnas, ego žizn’ i naučnaja dejatel’nost’ (biografičeskij očerk). In: Parnas 1960 (GPV), 5-10. • Jaenicke, Lothar: Erinnerungsbild Jakob Karl (von) Parnas. (14. Januar 1884, Mokrjani, Galizien – 29. Januar 1949, Moskau). BIOspectrum 14 (2008) 6, 644-646. • Mejbaum-Katzenellenbogen, Wanda: Profesor Jakub Karol Parnas. Postępy Biochemii 32 (1986), 261-264. • Ostrowski, Włodzimierz S.: Jakub Karol Parnas. Życie i twórczość. Postępy Biochemii 32 (1986), 247-260. • Pfrepper, Regine: Lebendige Stoffe. Deutsch-russischer Wissensaustausch in der Physiologischen Chemie im 19. Jahrhundert. Aachen 2011 (Relationes 7), 174-177. • Rossijskaja akademija nauk. Personal’nyj sostav. Kniga 2: 1918-1973. Moskva 1999, 48. • Volkov, Vladimir Akimovič, Kulikova, Marina Vladimirovna: Rossijskaja professura XVIII – načalo XX v. Biologičeskie i mediko-biologičeskie nauki. Biografičeskij slovar’. Sankt-Peterburg 2003, 343. • Volkov, Vladimir Akimovič, Kulikova, Marina Vladimirovna: Rossijskaja professura XVIII – načalo XX v. Chimičeskie nauki. Biografičeskij slovar’. Sankt-Peterburg 2004, 172. • WBIS JBA: Jüdisches Biographisches Archiv (Online Ressource, 16.1.2013): I 516, 278-286; II 420, 53-55. • WBIS PAB: Polskie Archiwum Biograficzne (Online Ressource, 16.1.2013): I 440, 159-166; II 274, 54-60. • WBIS RBA & BASU: Russisches Biographisches Archiv und Biographisches Archiv der Sowjetunion (Online Ressource, 16.1.2013): R 353, 75-76; SU 344, 135-137. • Zielińska, Zofia (Red.): O Jakubie Karolu Parnasie. In: Lwowskie środowisko naukowe w latach 1939-1945. Pod red. Ireny Stasiewicz-Jasiukowej. 4. Wyd. Warszawa 1993, 173-239; darin z. B.: Zielińska, Zofia: Jakub Karol Parnas, 1884-1949 (S. 175-176); Parnas, Jan Oskar: Syn o Ojcu – Nauczycielu (S. 187-192); Ostrowski, Włodzimierz S.: Jakub Karol Parnas. Życie i twórczość (S. 217-234). • Zielińska, Zofia: Jakub Karol Parnas 1884-1949. Acta Physiologica Polonica 38 (1987), 91-99. |
||||||||||||||||||||||||
P | • Portrait in: Parnas 1960 (GPV). • Portrait [sitzend] in: Parnas 1960 (GPV), Frontispiz. • Portrait in: M. Florkin, E. Stotz (Hgg.): Comprehensive Biochemistry. Amsterdam, Oxford, New York. Bd. 31 (1975) Tafel 72, S. 82. • Portrait in: RAN (SL). • Portrait in: Volkov/Kulikova 2003 (SL), Bildeinlage zw. S. 368-369. • Portrait in: Volkov/Kulikova 2004 (SL), Bildeinlage zw. S. 244-245. • Portrait (Foto von 1938, 1939 oder 1940) in: Ostrowski 1986 (SL), 247. • Portrait (Foto aus den frühen 40-er Jahren) in: SL Ostrowski 1986, 259, und Zielińska, Zofia (Red.) 1993, 173. • Portrait (Foto vom Ende der 40-er Jahren) in: Mejbaum-Katzenellenbogen 1986 (SL). • Portrait in: Jaenicke 2008 (SL). • Portrait (Foto mit Unterschrift, undatiert) in: Leopoldina-Archiv (Q). • Portraits in: SL Barańska/Dżugaj/Kwiatkowska-Korczak 2007 und 2008: Foto mit Sohn von 1937, Foto aus den 20-er und den 40-er Jahren, Foto mit Ehefrau von 1948, Gruppenfoto von 1929 (S. 190). |
1 | Im Leopoldina-Archiv ist Anfang 1953 verzeichnet (Mitgliederakte und Anm. 4). Vgl. dagegen die Sterbeurkunde in: Zielińska, Zofia (Red.) 1993 (SL).⇧ |
2 | Er und seine Schwester Claire lebten in Frankreich. Vgl. z. B. „Gustave Parnas (fils d’un savant soviétique et combattant des Forces françaises libres [Sohn eines sowjetischen Wissenschaftlers und Veteran der französischen Streitkräfte])“ in: Fonds Jean Richard Bloch. Seine-Saint-Denis 2008, 12 (Online Ressource, 29.3.2012).⇧ |
3 | Starb mit 9 Jahren an tuberkulöser Meningitis.⇧ |
4 | Prof. Joseph Parnas aus Lublin teilt in seinem Brief mit, dass er kein Verwandter von J. K. Parnas war, ihn aber gut kannte. Er gibt dort als Parnas’ Sterbejahr 1953 an.⇧ |
Gedruckte Version in: Fischer, Marta: Lebendige Verbindungen. Biobibliographisches Lexikon der Biochemiker zwischen Deutschland und Russland im 19. Jahrhundert. Aachen: Shaker 2013 (Relationes 12), 138-142. |